70% mức độ gắn kết của nhân viên trong một nhóm làm việc phụ thuộc trực tiếp vào người quản lý. Điều này cho thấy, tố chất lãnh đạo không chỉ ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc mà còn quyết định đến sự thành công lâu dài của tổ chức. Tuy nhiên, không phải ai sinh ra cũng là lãnh đạo, nhưng ai cũng có thể rèn luyện để trở thành một người lãnh đạo giỏi.
Kỹ năng lập kế hoạch
Khả năng lập kế hoạch là tố chất lãnh đạo quan trọng đầu tiên của các nhà lãnh đạo. Kỹ năng này cho phép họ xác định được mục tiêu dài hạn, phân bổ nguồn lực hợp lý và định hướng tổ chức một cách có hệ thống, rõ ràng. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nguồn lực luôn là hữu hạn, trong khi kỳ vọng và áp lực kết quả thì ngày càng gia tăng.
Bên cạnh đó, một bản kế hoạch hiệu quả không thể mang tính cứng nhắc. Nhà lãnh đạo cần chủ động thiết kế các phương án có khả năng thích ứng linh hoạt trước biến động thị trường và bối cảnh mới. Họ cũng cần truyền đạt mục tiêu một cách mạch lạc và truyền cảm – không chỉ để đội ngũ “hiểu phải làm gì”, mà còn “vì sao cần làm” – từ đó khơi dậy tinh thần đồng hành, trách nhiệm và cam kết cao độ trong toàn tổ chức.
Tư duy hệ thống
Tư duy hệ thống là một trong những tố chất đặc trưng phân biệt người điều hành thông thường với người lãnh đạo chiến lược. Khi một cá nhân đảm nhận vai trò lãnh đạo mà thiếu đi khả năng nhìn nhận toàn cảnh (mối quan hệ tương hỗ giữa các yếu tố trong tổ chức), họ dễ mắc kẹt vào việc tối ưu từng phần, mà đánh mất hiệu quả của tổng thể.
Ngược lại, lãnh đạo sở hữu tư duy hệ thống luôn nhìn nhận một vấn đề không chỉ dưới góc độ cục bộ, mà còn trong mối tương quan đa chiều với các bộ phận khác, với thị trường, và thậm chí với những yếu tố ngoại biên như xu hướng công nghệ hay hành vi người tiêu dùng. Điều đó cho phép họ không chỉ xử lý tình huống hiện tại, mà còn dự đoán được những hệ quả dây chuyền có thể xảy ra. Trong bối cảnh doanh nghiệp như một hệ sinh thái mở, điều này mang lại lợi thế cạnh tranh vượt trội.
Nhà lãnh đạo cần có tư duy hệ thống vững chắc để ra quyết định
Kỹ năng giải quyết vấn đề
Dù ở bất kỳ lĩnh vực nào, kỹ năng giải quyết vấn đề luôn là biểu hiện rõ nét của tư duy lãnh đạo. Trong thời đại mà tốc độ thay đổi của công nghệ, thị trường và hành vi khách hàng liên tục tạo ra những thách thức chưa từng có tiền lệ, nhà lãnh đạo không chỉ cần đưa ra quyết định, mà còn phải có khả năng bóc tách, tái định nghĩa và định hướng lại vấn đề một cách hệ thống. Theo báo cáo của World Economic Forum 2023, giải quyết vấn đề phức tạp tiếp tục nằm trong top 5 kỹ năng thiết yếu cho lãnh đạo trong kỷ nguyên AI và tự động hóa.
Không chỉ là xử lý sự cố, giải quyết vấn đề còn là khả năng phát hiện tín hiệu sớm, phân tích dữ liệu đa chiều và chủ động kiến tạo giải pháp bền vững. Đặc biệt trong môi trường hậu đại dịch, nơi nhiều tổ chức đang đối mặt với “khủng hoảng kép” – vừa vận hành trong biến động, vừa chuyển đổi số – kỹ năng này càng được xem là "đòn bẩy chiến lược".
Kỹ năng giao tiếp
Giao tiếp không chỉ là trao đổi thông tin mà đó còn là cây cầu nối liền tầm nhìn của người lãnh đạo với sự cam kết và hành động của đội ngũ. Một nhà lãnh đạo biết giao tiếp hiệu quả sẽ truyền đạt được chiến lược một cách rõ ràng, thiết lập kỳ vọng cụ thể, đồng thời khơi dậy cảm hứng và niềm tin để người khác tự nguyện đồng hành và thực thi sứ mệnh chung.
Ở cấp độ sâu hơn, giao tiếp chính là “chất keo” gắn kết nội bộ và là công cụ thiết yếu để nuôi dưỡng lòng tin. Bởi lẽ, không có sự tin tưởng thực chất nào có thể tồn tại nếu thiếu vắng những cuộc đối thoại có ý nghĩa. Chính thông qua giao tiếp, các nhà lãnh đạo mới thật sự hiểu được các thành viên trong nhóm: điều gì đã thúc đẩy và khiến họ phấn khích, hoặc điều gì đó khiến họ cảm thấy lo lắng, không được tôn trọng hoặc không gắn kết.
Kỹ năng giao tiếp giúp nhà lãnh đạo tương tác hiệu quả hơn với đội ngũ của mình
Minh bạch
Minh bạch trong tổ chức không chỉ là việc chia sẻ thông tin, mà là một yếu tố cốt lõi tạo nên sự tin tưởng, gắn kết và hiệu suất. Khi lãnh đạo duy trì sự rõ ràng trong việc truyền đạt mục tiêu, thách thức và cơ hội - bất kể tích cực hay tiêu cực - nhân viên sẽ cảm thấy được tôn trọng, từ đó chủ động đóng góp, hợp tác và đổi mới. Sự minh bạch cũng giúp hình thành môi trường an toàn tâm lý, nơi mọi người có thể tự tin chia sẻ quan điểm và tham gia giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.
Để xây dựng văn hóa minh bạch, các nhà quản lý cần thiết lập hệ thống giao tiếp rõ ràng, thường xuyên phản hồi tiến độ và tạo điều kiện để nhân viên lên tiếng, kể cả khi ý kiến không đồng thuận. Những hình thức như khảo sát ẩn danh hay họp nhóm trao đổi ngắn có thể hỗ trợ việc này. Thiếu minh bạch sẽ dẫn đến suy giảm tinh thần, gia tăng căng thẳng và giảm năng suất, trong khi sự cởi mở và chia sẻ từ lãnh đạo sẽ tạo ra một tổ chức nơi nhân viên cảm thấy gắn bó và sẵn sàng đồng hành lâu dài.
Trí tuệ cảm xúc
Trong thực hành lãnh đạo hiện đại, trí tuệ cảm xúc (Emotional Intelligence - EI) bao gồm khả năng đồng cảm và kiểm soát cảm xúc ngày càng được đề cao như một yếu tố cốt lõi làm nên thành công của nhà lãnh đạo. Nhiều nghiên cứu cho thấy, các nhà lãnh đạo có mức độ trí tuệ cảm xúc cao có hiệu suất làm việc tốt hơn mức trung bình. Thực tế là 90% những người thành công có EQ cao chứng minh mối tương quan chặt chẽ giữa trí tuệ cảm xúc và hiệu suất làm việc.
Đồng cảm cho phép họ hiểu và chia sẻ cảm xúc với người khác, từ đó đưa ra những quyết định và phản hồi thấu tình đạt lý. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, nhân viên khi cảm nhận lãnh đạo biết đồng cảm báo cáo mức độ sáng tạo, gắn kết, trung thành và hòa nhập cao hơn, cũng như cân bằng công việc và cuộc sống tốt hơn. Vì vậy, cũng có thể thấy đồng cảm được xem là một kỹ năng lãnh đạo hàng đầu trong bối cảnh nhiều áp lực hiện nay, giúp xây dựng văn hóa tổ chức tích cực và thúc đẩy hiệu suất.
Bên cạnh đó, khả năng tự kiểm soát cảm xúc giúp nhà lãnh đạo duy trì sự bình tĩnh, sáng suốt khi đối mặt với áp lực và thách thức. Lãnh đạo có tự chủ cảm xúc cao sẽ tránh được phản ứng bộc phát tiêu cực, biết cách điều tiết cảm xúc cá nhân để đưa ra quyết định lý trí và giữ vững tinh thần cho cả đội nhóm.
Gia tăng sự đồng cảm và kiểm soát cảm xúc để kết nối sâu sắc với nhân viên
Chính trực
Chính trực là sự liêm chính, minh bạch và nhất quán giữa lời nói và hành động – từ lâu đã được xem là phẩm chất nền tảng của lãnh đạo. Trong bối cảnh hiện đại, tính chính trực càng đóng vai trò nổi bật khi các bên liên quan đòi hỏi sự minh bạch và đạo đức cao ở những người đứng đầu tổ chức. Vì vậy, khả năng duy trì nguyên tắc đạo đức vững vàng giúp nhà lãnh đạo xây dựng văn hóa trung thực và đáng tin cậy, tạo tiền đề cho sự tin tưởng của nhân viên và đối tác.
Khảo sát cho thấy đại đa số nhân viên và các giám đốc tài chính đều đánh giá chính trực là thuộc tính quan trọng nhất của nhà lãnh đạo doanh nghiệp – có tới 65% nhân viên và 68% CFO chọn đây là phẩm chất hàng đầu cần có ở người lãnh đạo.
Trách nhiệm
Tinh thần trách nhiệm là phẩm chất mà qua đó nhà lãnh đạo chủ động nhận lãnh hậu quả cho quyết định và hành động của mình, đồng thời luôn nỗ lực thực hiện cam kết. Một nhà lãnh đạo có trách nhiệm cao sẽ không đổ lỗi cho hoàn cảnh hay người khác khi xảy ra sai sót; thay vào đó, họ minh bạch thừa nhận thiếu sót và tập trung khắc phục vấn đề.
Khi đó, văn hóa đề cao trách nhiệm bắt đầu từ người lãnh đạo sẽ lan tỏa xuống toàn tổ chức, tạo nên đội ngũ hiệu suất cao với tinh thần xuất sắc. Đồng thời, xây dựng niềm tin, tạo nên sự tôn trọng lẫn nhau giữa lãnh đạo và nhân viên, thúc đẩy tinh thần công bằng trong tập thể.
Tinh thần trách nhiệm từ lãnh đạo có thể lan tỏa và tạo nên văn hóa làm việc tích cực
Khả năng lắng nghe
Lắng nghe hiệu quả là một kỹ năng lãnh đạo quan trọng tăng cường giao tiếp, xây dựng lòng tin và thúc đẩy sự hợp tác. Hành động lắng nghe tích cực này giúp nhân viên thấy rằng họ được lắng nghe, truyền cảm hứng để họ tham gia nhiều hơn vào các sáng kiến giải quyết vấn đề hoặc đưa ra những ý tưởng sáng tạo để cải thiện quy trình.
Bên cạnh đó, các nhà lãnh đạo cũng có thể hiểu rõ hơn về điểm mạnh và điểm yếu của từng người để họ có thể đưa ra các quyết định hiệu quả hơn trong khi thúc đẩy ý thức hợp tác mạnh mẽ hơn trong tổ chức.
Quản trị sự thay đổi
Thế giới kinh doanh ngày nay thay đổi nhanh chóng bởi công nghệ, thị trường và những biến động bất ngờ, quản trị sự thay đổi là tố chất quan trọng giúp lãnh đạo có thể dẫn dắt tổ chức vượt qua những giai đoạn khó khăn đó. Tuy nhiên để thành công, các nhà lãnh đạo cần phải lên kế hoạch chu đáo, giao tiếp rõ ràng về tầm nhìn thay đổi, đồng thời tạo động lực và hỗ trợ nhân viên trong quá trình chuyển đổi.
Nghiên cứu của Prosci cho thấy những dự án được quản lý thay đổi xuất sắc có khả năng thành công cao gấp 7 lần so với dự án quản lý kém. Điều này chứng tỏ vai trò quan trọng của kỹ năng lãnh đạo trong việc hướng dẫn tập thể vượt qua rào cản và giảm thiểu sự kháng cự khi thực hiện những sáng kiến mới.
Công bằng
Rõ ràng, một nhà lãnh đạo chính trực và công bằng sẽ dễ dàng giành được sự tôn trọng và trung thành từ cấp dưới, đồng thời xây dựng nên văn hóa tổ chức dựa trên lòng tin và sự công lý, qua đó nâng cao hiệu suất và danh tiếng của tổ chức trong dài hạn.
Công bằng thể hiện qua việc đối xử bình đẳng, không thiên vị và đưa ra quyết định dựa trên lẽ phải và dữ liệu hơn là cảm tính. Nghiên cứu cho thấy công bằng chính là nhân tố quan trọng nhất trong việc xây dựng niềm tin nội bộ – 55% người lao động xem cảm giác công bằng là yếu tố then chốt quyết định họ có tin tưởng vào lãnh đạo hay không.
Khi nhân viên cảm nhận các quy trình đánh giá và quyết định trong tổ chức là công bằng, mức độ tin cậy dành cho lãnh đạo tăng lên gấp bốn lần so với trường hợp họ cho rằng hệ thống đó thiếu công bằng.
Khả năng truyền cảm hứng
Khả năng truyền cảm hứng là dấu ấn đặc trưng của lãnh đạo hiệu quả, thể hiện qua việc khơi dậy động lực nội tại và niềm đam mê trong đội ngũ. Khi người lãnh đạo giúp nhân viên nhìn thấy ý nghĩa sâu sắc và giá trị thực tiễn trong công việc họ đang làm, họ không chỉ thúc đẩy hiệu suất, mà còn tạo ra một môi trường làm việc gắn kết và đầy cảm hứng.
Những nhà lãnh đạo truyền cảm hứng thường sở hữu tầm nhìn rõ ràng, lôi cuốn và có khả năng kết nối con người với mục tiêu chung của tổ chức. Nghiên cứu thực tiễn cho thấy mức độ gắn kết của nhân viên phụ thuộc đáng kể vào khả năng này. Khi được dẫn dắt bởi một người có khả năng truyền cảm hứng và hỗ trợ đúng lúc, nhân viên có xu hướng cống hiến nhiều hơn và gắn bó lâu dài với tổ chức.
Khả năng truyền cảm hứng rất quan trọng với các nhà lãnh đạo nhằm khơi gợi tinh thần làm việc cho nhân viên
Tự nhận thức
Nghiên cứu cho thấy, tự nhận thức là một phẩm chất hiếm. Đa số các nhà lãnh đạo nghĩ rằng họ thấu hiểu bản thân nhưng thực tế chỉ khoảng 10 - 15% thực sự làm được điều đó. Những lãnh đạo đạt mức độ tự nhận thức cao thường đưa ra quyết định sáng suốt hơn, xây dựng được các mối quan hệ bền vững hơn và truyền cảm hứng về niềm tin cho nhân viên.
Bên cạnh đó, nhờ hiểu rõ giới hạn của bản thân, lãnh đạo biết cách lắng nghe phản hồi, sẵn sàng học hỏi và hoàn thiện không ngừng. Kết hợp trách nhiệm cá nhân và sự tự nhận thức, nhà lãnh đạo vừa giữ vững chuẩn mực hành vi, vừa chủ động cải thiện năng lực lãnh đạo của mình, qua đó dẫn dắt tổ chức một cách đáng tin cậy và hiệu quả.
Với những tố chất lãnh đạo mạnh mẽ, người đứng đầu không chỉ điều hướng công ty vượt qua thử thách mà còn tạo ra môi trường thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới. Đó chính là lý do tại sao mỗi nhà lãnh đạo, dù ở bất kỳ lĩnh vực nào, cần hiểu rõ vai trò của mình và nắm bắt cơ hội phát triển. Hành trình này không chỉ là về chiến thắng, mà là về khả năng dẫn dắt một tập thể vươn đến tầm cao mới, khẳng định vị thế trong thị trường cạnh tranh.
